Puro wang-wang la an 23 ka tuig nga implementasyon han Comprehensive Agrarian Reform Program (CARP) han gobyerno kaupod na an 2 ka tuig nga ekstensyon ha ilarum han CARPer. P 207 bilyon na an naalutaga para han implementasyon hini subay han Congressional Policy and Budget Department han House of Representative kun diin 94.7% na an nagamit. 55.4% hini nahingadto ha DAR ngan an 31.7% nahingadto ha Land Bank. Dugang pa, tikang han 1972 – 2008 nga implementasyon han magkadurudilain nga programa ha tuna han gobyerno nakakarawat na an mga agaron maytuna (AMT) hin maabot P 239 bilyon komo kabayaran han 1,619,513 ektarya nga tuna. Samtang an mga parag-uma nag-aaragaw han piso-piso la nga ayuda tikang han gobyerno.
Dinhi ha Sinirangan Bisayas 490,240 ektarya nga tuna an sakop han reporma ha agraryo o 50.2% la tikang han kabug-usan nga tuna-agrikultural han rehiyon kun diin haros 80% pala an ira accomplishment tikang pa han tuig 1972. Tikang han ira naipanhatag nga tuna waray ngani umabot ha 25% an tikang ha AMT. Kaudgan tikang pa ha mga pampubliko nga katunaan o pananag-iya han gobyerno an naipandistribwer.
Mahinay hin duro an distribusyon han tuna nga diri libre ngadto ha mga parag-uma. Man ngani dida han 2010, Setyembre na 1.4% pala an ira accomplishment tikang ha 13,080 nga target nira ha pribado nga tuna agrikultural.
Tubtub ngada yana nagpapabilin an konsentrasyon han hagluag nga katunaan ha pipira la nga pamilya ha rehiyon. Nagpapabilin nga damo an waray tuna. Sanglit nagpapabilin nga kablas an kadam-an ngan mas nagrabe pa ngani subay han datos han DSWD an insedente han kakablasan dinhi ha rehiyon. Tikang 37.6% han 2003 nagin 39% han 2006 ngan humitaas ha 41.4% han 2009.
Solusyon ni PNoy han kakablasan an iya iginhahambog nga Pantawid Pamilyang Pilipino Program (4Ps) subay han Conditional Cash Transfer (CCT) nga ha esensya magluludlod la ha mas grabe nga kakurian han katawhan Pilipino mahitungod nga utang ini ha langyaw nga maabot ha P 44.3 bilyon nga babayaran manta naton la gihapon ha sulod hin 25 ka tuig. An piso-piso nga limos ha pipira la nga porsyento han populasyon ilarum hini nga programa babayaran na han ngatanan hin pira ka patong ha masunod nga mga tuig.
An usa pa niya nga baton han kakablasan an iya pagpadayon han CARPer nga dugang la nga magpapakuri ha mga parag-uma mahitungod han mga probisyon hini nga pabor ha mga AMT nga pareho ha iya upod an iya mga kapamilya.
Sanglit iginpapanawagan han sektor han parag-uma nga tanggalon an ginpoproner nga P 10.3 bilyon nga badyet para han implementasyon han CARP ha 2012. Diri na sadang maggasto an gobyerno para hini nga buwa nga reporma ha tuna. Lugod an badyet para hini mas maupay pa nga ipondo para han implementasyon han tinuod nga reporma ha tuna, an GARB nga amo an mag-uutod han monopolyo ha tuna ngan maghahatag hin libre nga tuna ngadto ha mga parag-uma ngan karuyag mag-uma ha paspas nga panahon ha sulod la hin 5 katuig kumpara han 23 katuig han CARP. An GARB magiging dalan nga matadong ngan maghahatag han hustisya pankatilingban ngan sigurado nga magpapatuman han distribusyon han katunaan han Pilipinas para la ha mga parag-uma nga Pilipino ngan diri para ha mga langyawanon nga agrokorporasyon ngan seryoso nga maghahatag hin suporta serbisyo para ha agrikultura para mapaursa an produktibidad ngan panginabuhian.
Utdon na an diri matadong nga dalan han CARP pinaagi han paghatag hin zero budget ha 2012 para hini ngan pagbasura hini nga balaud!
Sulsugon na an sakto nga dalan pakadto han tinuod nga reporma ha tuna pinaagi han pagsabalaud han House Bill 374 o GARB.
Mas pinaupay nga serbisyo sosyal para han katawhan, diri an dole-out ngan dugang utang nga 4Ps.###
The Sagupa Bulletin 